CBAM - nowe obowiązki dla importerów od 1 października 

Czym jest CBAM? 

CBAM to nowa metoda ustalania opłat dla wysokoemisyjnych towarów importowanych. Zgodnie z przyjętym przez Parlament Europejski Rozporządzeniem wprowadzenie na teren UE określonych towarów będzie wiązało się z koniecznością zakupu certyfikatów emisji oraz przedstawieniem dodatkowej deklaracji.  

Dowiedz się więcej na temat CBAM: CBAM – rewolucja celna w Europie | Crowe Polska 

Okres przejściowy od 1 października 2023 

Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i RADY (UE) 2023/956 z 10 maja 2023 r., 1 października 2023 r. (dalej: „Rozporządzenie”) wejdzie w życie część obowiązków związanych z CBAM. Zgodnie z Rozporządzeniem okres przejściowy będzie trwał do 31 grudnia 2025 r. Przez ponad dwa lata przedsiębiorcy mają przystosować się do nowych obowiązków.  

W okresie przejściowym wszyscy przedsiębiorcy będą zobowiązani do okresowego deklarowania informacji o wprowadzonych na terytorium UE towarach. Dotyczy to w szczególności firm dokonujących importu: 

• Cementu, 
• Żelaza i stali, 
• Aluminium, 
• Nawozów sztucznych, 
• Wodoru,
• Energii elektrycznej. 

Przedsiębiorcy dokonujący importu towarów z w/w grup będą zobligowani do składania kwartalnych deklaracji CBAM począwszy od 1 października 2023 r. Deklaracje CBAM powinny być składane do końca miesiąca następującego po kwartale, w którym dokonano importu towarów objętych obowiązkiem raportowania. Pierwsza deklaracja CBAM powinna zostać złożona za IV kwartał 2023 r. do końca stycznia 2024 r. Co do zasady, deklaracje te mają być zgłaszane przez elektroniczny portal CBAM stworzony przez Komisję Europejską. Obecnie portal nie jest jednak dostępny. 

Do dziś nie jest również znany kształt deklaracji CBAM. Zgodnie z objaśnieniami Komisji Europejskiej minimalny zakres danych w deklaracji będzie obejmował: 

Przedmiot raportowania	Towary objęte CBAM
	Cement	Nawozy	Żelazo/stal	Aluminium	Wodór	Energia elektryczna
Wskaźnik raportowania	Tona towaru					MWh
Wbudowane gazy cieplarniane	CO2	CO2 i podtlenek azotu	CO2	CO2 + PFC	CO2	CO2
Pokrycie emisji w okresie przejściowym	Bezpośrednie i pośrednie					Bezpośrednie
Pokrycie emisji po okresie przejściowym	Bezpośrednie i pośrednie		Bezpośrednie z zastrzeżeniem weryfikacji			Bezpośrednie
Określenie bezpośrednich emisji wbudowanych	Na podstawie rzeczywistych emisji, chyba że nie można ich odpowiednio określić					W oparciu o wartości domyślne, chyba że inne warunki zostaną spełnione
Określenie pośrednich emisji wbudowanych	W oparciu o wartości domyślne, chyba że inne warunki zostaną spełnione					-

Zgodnie z projektem Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (KE) z 17 sierpnia 2023 r. (EUR-Lex - C(2023)5512 - EN - EUR-Lex (europa.eu)) oprócz danych na temat gazów cieplarnianych, zgłaszający będą również obowiązani wskazać m.in.:

• Kraj pochodzenia towarów,
• Miejsce (instalacja), w którym towary zostały wyprodukowane, w tym co najmniej:

• Kod lokalizacji ONZ w handlu i transporcie (UN/LOCODE),
• Nazwę i adres przedsiębiorstwa zapewniającego instalację,
• Współrzędne geograficzne głównego źródła emisji gazów cieplarnianych,

• Stosowane ścieżki produkcyjne zgodnie z Rozporządzeniem CBAM,
• Wymogi dot. sprawozdawczości, które mają wpływ na emisje wbudowane importowanych towarów.

Pozyskanie niektórych z w/w danych może okazać się dla przedsiębiorców problematyczne. Co do zasady, informacje o emisjach bezpośrednich i pośrednich powinny pochodzić od dostawcy z kraju trzeciego. Jeżeli takich informacji nie uda się pozyskać, to importer będzie mógł skorzystać z wartości domyślnych publikowanych przez odpowiednie instytucje. Brak weryfikacji wartości emisji wbudowanych może przy tym prowadzić do zwiększenia wartości nałożonych opłat.

Jednocześnie Państwa Członkowskie UE mają wyznaczyć organy odpowiedzialne za obsługę systemu i deklaracji CBAM. Do tej pory nie jest pewne, jaki organ będzie odpowiedzialny za obsługę raportowania w Polsce. 

Zobacz pełen Wykaz towarów i gazów cieplarnianych objętych obowiązkiem raportowania CBAM – załącznik nr 1 do Rozporządzenia PE 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r.

Agencja celna może nie pomóc

Dla przedsiębiorców zaskoczeniem może okazać się odmowa złożenia deklaracji CBAM przez przedstawiciela celnego. Zgodnie jednak z Rozporządzeniem deklaracja CBAM może być składana tylko przez:

• Importera dokonującego zgłoszenia celnego lub
• Pośredniego przedstawiciela celnego, jeżeli importerem jest osoba nieposiadająca siedziby na terenie UE lub importer zawarł z przedstawicielem pośrednim stosowną umowę.

Co za tym idzie, firmy korzystające z usług agencji celnych na podstawie przedstawicielstwa bezpośredniego będą zmuszone składać deklaracje CBAM samodzielnie. 

Zobacz także: CBAM – wsparcie dla agencji celnych

Kontrole i kary administracyjne

Projektowane przez Komisję Europejską Rozporządzenie Wykonawcze przewiduje możliwość kontroli deklaracji CBAM i samych przedsiębiorców. Co do zasady, Komisja będzie informowała Państwa Członkowskie o przedsiębiorcach, którzy nie wywiązują się z obowiązków związanych z raportowaniem CBAM. Również w przypadku, gdy firmy przekażą zgłoszenie w sposób nieprawidłowy lub prezentujący nieprawidłowe lub niekompletne dane, KE ma obowiązek poinformować właściwy organ Państwa Członkowskiego o wykrytych nieprawidłowościach. 

Krajowe organy administracji publicznej odpowiedzialne za CBAM będą również w stanie przeprowadzać kontrole w zakresie realizacji obowiązków związanych z Rozporządzeniem CBAM. 

Co więcej, w okresie przejściowym przedsiębiorcy mogą zostać ukarani za niezłożenie deklaracji CBAM. W preambule Rozporządzenia unijny ustawodawca sugeruje zastosowanie kar pieniężnych określonych za niedopełnienie obowiązków, o których mowa w dyrektywie 2003/87/WE ustanawiającej system (ETS) handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie. Docelowe kary administracyjne w systemie CBAM za brak raportowania mogłyby zatem sięgnąć nawet do 50 tys. zł.

Obecnie, zgodnie z projektowanym Rozporządzeniem Wykonawczym kary za niezgłoszenie emisji w ramach systemu CBAM mają wynosić od €10 do €50 za tonę emisji. 

Kary mają być waloryzowane o wskaźnik inflacji. Należy oczekiwać, że oprócz kar administracyjnych wskazanych w Rozporządzeniu Wykonawczym do CBAM najpewniej zastosowanie będą miały regulacje KKS.

Jak możemy pomóc?

Od 31 stycznia

Zapewniamy kompleksową pomoc w wypełnieniu obowiązków dotyczących raportowania CBAM:

• Weryfikujemy, które towary są objęte nowymi obowiązkami,
• Wskazujemy obowiązki wynikające z importu tych towarów,
• Opracowujemy instrukcję dla dostawców z krajów trzecich zawierającą obowiązki i zakres wymaganych danych,
• Przygotowujemy bazę danych do gromadzenia informacji do raportów,
• Prowadzimy ewidencję CBAM,
• Opracowujemy kwartalne raporty CBAM,
• Zapewniamy bieżące wsparcie i doradztwo w zakresie raportowania CBAM

Dowiedz się więcej: Raportowanie CBAM