CBAM – rewolucja celna w Europie

Zakres nowego obowiązku

Zaproponowana przez KE regulacja dotyczy nie tylko nowego sposobu ustalania cła, ale również całej infrastruktury zmieniającej sposób dokonywania importu niektórych towarów. Nowa regulacja wprowadza:

1. Nową instytucję upoważnionych zgłaszających,
2. Definicję emisji bezpośrednich i wbudowanych,
3. Tzw. certyfikaty CBAM,
4. Coroczne raportowanie CBAM.

Zakresem regulacji objęta została grupa wysokoemisyjnych produktów. Do dóbr tych należą między innymi:

• Cement,
• Energia elektryczna,
• Nawozy sztuczne,
• Żeliwo i stal,
• Aluminium,
• Produkty pochodne od wyżej wymienionych.

Nowymi obowiązkami mają być objęte wszystkie z wymienionych wyżej produktów pochodzące z krajów trzecich, z wyjątkiem Szwajcarii, Liechtensteinu, Norwegii i Islandii. Okres przejściowy nowego mechanizmu rozpoczyna się już w październiku 2023 r. W latach 2024-2025 obowiązki wybranych importerów mają ograniczać się do corocznego raportowania CBAM.

Od 1 stycznia 2026 r. konieczne stanie się nabywanie certyfikatów emisyjnych CBAM.

Upoważniony zgłaszający

Towary objęte nową regulacją będą mogły zostać dopuszczone do obrotu na terenie UE tylko przez tzw. uprawnionych zgłaszających. Ten nowy w prawie celnym podmiot będzie mógł wnioskować o dopuszczenie do obrotu towarów objętych rozporządzeniem.

Import kluczowych dla gospodarki towarów będzie możliwy zatem jedynie po udzieleniu zgody przez organ celny w formie decyzji administracyjnej. Zgłaszający musi przy tym złożyć oświadczenie w ramach którego wykaże, że:

• Nie dopuścił się poważnego naruszenia i powtarzających się naruszeń prawa celnego, przepisów podatkowych i przepisów dotyczących nadużyć na rynku, ani nie był notowany za poważne przestępstwa związane z działalnością gospodarczą w ciągu 5 lat poprzedzających rok złożenia wniosku,
• Dysponuje odpowiednią zdolnością finansową i operacyjną do wypełnienia zobowiązań celnych i podatkowych wynikających z rozporządzenia.

Oprócz oświadczenia, w ramach wniosku o udzielenie upoważnienia do dopuszczenia do obrotu zgłaszający będzie musiał wskazać:

• Imię i nazwisko/nazwę, adresy i dane kontaktowe;
• Numer rejestracyjny i identyfikacyjny przedsiębiorcy („numer EORI”) zgodnie z art. 9 rozporządzenia (UE) nr 952/2013;
• Wskazanie głównej działalności gospodarczej prowadzonej w Unii;
• Zaświadczenie organu podatkowego w państwie członkowskim, w którym zgłaszający ma siedzibę, że na deklarującym nie ciąży nieuregulowany nakaz odzyskania krajowych należności podatkowych;
• Informacje niezbędne do wykazania finansowej i operacyjnej zdolności zgłaszającego do wypełnienia jego obowiązków wynikających z niniejszego rozporządzenia oraz, jeżeli właściwy organ podjął taką decyzję na podstawie oceny ryzyka, dokumenty potwierdzające te informacje, takie jak rachunek zysków i strat oraz bilans za maksymalnie trzy ostatnie lata budżetowe, za które zamknięto rozliczenia;
• Szacunkową wartość pieniężną i wielkość przywozu towarów na obszar celny Unii w podziale na rodzaje towarów, w roku kalendarzowym, w którym składany jest wniosek, oraz w następnym roku kalendarzowym;
• W stosownych przypadkach – imiona i nazwiska oraz dane kontaktowe osób, w imieniu których działa zgłaszający.

Stan zgłaszającego należy przy tym na bieżąco monitorować. Jeżeli jakiekolwiek czynniki wpłyną na zmianę treści informacji składanych we wniosku, zgłaszający powinien niezwłocznie poinformować organ do którego złożono wniosek. Jeśli organ celny uzna, że powyższe warunki nie są spełnione, odmawia upoważniania zgłaszającego do dopuszczenia do obrotu wysokoemisyjnych towarów na terenie UE.

Po udzieleniu zgłaszającemu upoważnienia, właściwy organ celny nadaje również niepowtarzalny numer rachunku CBAM. Rachunek CBAM ma służyć do rejestrowania transakcji na tzw. certyfikatach CBAM.

Certyfikaty CBAM

Odpowiednie organy celne będą sprzedawały zgłaszającym upoważnionym certyfikaty CBAM. Nabyte certyfikaty CBAM będą podlegały umorzeniu w ilości odpowiadającej zadeklarowanym przez uprawnionego zgłaszającego emisjom. Ilość certyfikatów do umorzenia będzie przy tym mogła ulec zmniejszeniu o odpowiednią wartość opłat emisyjnych uiszczonych w kraju eksportera. Nadwyżkowe certyfikaty będą mogły być również odkupione na wniosek zgłaszającego przez organy celne.

Zgłaszający muszą przy tym pamiętać, że certyfikatów nie będzie można przechowywać przez okres dłuższy niż 1 rok. Zgodnie z projektowanymi przepisami, do dnia 30 czerwca każdego roku właściwy organ każdego państwa członkowskiego anuluje wszelkie certyfikaty CBAM, które zakupiono w roku przed poprzednim rokiem kalendarzowym i które pozostają w krajowym rejestrze na rachunku zgłaszających upoważnionych w danym państwie członkowskim.

Sposób obliczania kwot emisji wbudowanych i powiązanych z nimi ilości certyfikatów CBAM został opracowany w załączniku nr 3 do rozporządzenia.

Certyfikaty CBAM mają zatem w swoim założeniu odzwierciedlać wewnątrzunijny handel prawami do emisji ETS. Podobnie jak ETS na potrzeby CBAM konieczne będzie prowadzenie stosownych ewidencji i składanie cyklicznych deklaracji.

Zobacz także: CBAM – wsparcie dla agencji celnych

Deklaracja i ewidencja CBAM

Każdy uprawniony zgłaszający jest zobowiązany do prowadzenia odpowiedniej ewidencji o wprowadzonych na obszar celny Wspólnoty towarach wysokoemisyjnych. W ramach rejestrów CBAM zgłaszający powinni zbierać dane umożliwiające obliczenie wielkości emisji wbudowanych w importowane produkty.

Upoważniony zgłaszający powinien prowadzić również rejestry dokumentów, służące do udowodnienia, że zadeklarowane emisje gazów cieplarnianych, które zostały wbudowane w towary, podlegały opłacie za emisję w kraju, z którego pochodzą te towary. Ponadto, zgłaszający przechowuje dowody faktycznego uiszczenia opłaty za emisję gazów cieplarnianych, która nie była objęta rabatami eksportowymi ani innymi formami rekompensaty z tytułu wywozu.

Dane zebrane w ewidencjach powinny pozwolić na przygotowanie deklaracji CBAM. Deklaracja CBAM powinna zostać złożona do 31 maja za rok kalendarzowy poprzedzający rok, w którym została złożona deklaracja.

Deklaracja CBAM zawiera następujące elementy:

• Całkowitą ilość poszczególnych rodzajów towarów przywiezionych w roku kalendarzowym poprzedzającym rok, w którym składana jest deklaracja, wyrażoną w megawatogodzinach w przypadku energii elektrycznej i w tonach w przypadku innych towarów;
• Całkowitą wielkość emisji wbudowanych, wyrażoną w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na megawatogodzinę energii elektrycznej lub – w przypadku innych towarów – w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na tonę każdego rodzaju towarów;
• Całkowitą liczbę certyfikatów CBAM – odpowiadającą całkowitej wielkości emisji wbudowanych – które mają zostać przekazane do umorzenia po dokonaniu redukcji z tytułu opłaty za emisję gazów cieplarnianych uiszczonej w państwie pochodzenia oraz niezbędnego dostosowania zakresu, w jakim uprawnienia w ramach EU ETS są przydzielane bezpłatnie.

Zanim upoważniony zgłaszający złoży deklarację CBAM, powinien udostępnić dane o wielkości emisji wbudowanych do weryfikacji przez tzw. akredytowanych weryfikatorów.

Kary administracyjne

Nowe rozporządzenie zakłada również wprowadzenie surowych kar administracyjnych zarówno dla upoważnionych zgłaszających jak i zwykłych importerów. Każda osoba, która nie przekaże do umorzenia certyfikatów CBAM w liczbie odpowiadającej emisjom wbudowanym związanym z towarami, podlega karze odpowiadającej podwyższonej karze za przekroczenie emisji zgodnie z art. 16 Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie.

Oprócz w/w sankcji przy niezastosowaniu się do postanowień rozporządzenia CBAM zastosowanie znajdą krajowe przepisy sankcyjne i kary wynikające z unijnego prawa celnego. W Polsce odpowiednio w tym zakresie stosuje się przepisy kodeksu karnego-skarbowego.

Podsumowanie

Zatwierdzenie przez Parlament Europejski rozporządzenia wprowadzającego mechanizm Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) stanowi przełomowy moment dla Europy w walce z emisją dwutlenku węgla. CBAM wprowadza nowy sposób ustalania cła na granicach UE z uwzględnieniem emisji CO2 i obejmuje grupę wysokoemisyjnych produktów importowanych z krajów trzecich.

Zmiany wprowadzone przez CBAM mają daleko idące konsekwencje w funkcjonowaniu całego rynku, a także wprowadzają nowe obowiązki dla podmiotów handlowych, takie jak wymóg uzyskania upoważnienia od organu celnego i certyfikatu CBAM. Wprowadzenie CBAM to jednocześnie krok w kierunku osiągnięcia neutralności klimatycznej przez Unię Europejską, a także przyciągnięcia inwestycji w zrównoważony rozwój, co stanowi szansę na dalszy rozwój europejskiej gospodarki.

EUR-Lex - 52021PC0564 - PL - EUR-Lex (europa.eu)

Jak możemy pomóc?

Obowiązki od 31 października

Oferujemy kompleksowe wsparcie w zakresie obsługi związanej z obowiązkami CBAM:

• Ustalamy towary objęte nowymi obowiązkami,
• Wskazujemy jakie obowiązki rodzi import tych towarów,
• Przygotowujemy instrukcję dla dostawców z krajów trzecich dot. ich obowiązków i zakresu danych koniecznych do dostarczenia,
• Przygotowujemy bazę danych do zbierania informacji do raportów,
• Prowadzimy ewidencję CBAM,
• Przygotowujemy kwartalne raporty CBAM,
• Udzielamy bieżącego wsparcia i doradztwa w zakresie realizacji obowiązków.

Dowiedz się więcej: Raportowanie CBAM