Projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej - istotne zmiany dla przedsiębiorców

Jak te zmiany wpłyną na działalność przedsiębiorców?

Zdaniem ustawodawcy nowe przepisy mają na celu stworzenie przyjaznej administracji, zwiększenie przewidywalności prawa podatkowego i zapewnienie firmom oraz innym podmiotom wystarczającego czasu na wdrożenie nadchodzących zmian. Proponowane rozwiązania wpisują się w rządowy plan „Polska. Rok przełomu”, w ramach filaru „Wsparcie dla biznesu i deregulacja”, którego kluczowymi założeniami są eliminacja biurokracji, obniżenie kosztów prowadzenia działalności oraz uczynienie systemu podatkowego bardziej zrozumiałym.

Przedawnienie, płatności, vacatio legis: jakie kluczowe zmiany w Ordynacji podatkowej?

Poza opublikowanym 28 marca br. obszernym projektem nowelizacji Ordynacji podatkowej (obejmującym 52 strony projektu i 128 stron uzasadnienia, z dominującymi zmianami w zakresie MDR), w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów odnotowano dwa kolejne projekty ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa (UDER2 i UDER3). Poniżej lista najważniejszych zmian.

6-miesięczny okres vacatio legis

Przedmiotem propozycji jest ustanowienie zasady minimalnego, 6-miesięcznego okresu vacatio legis w odniesieniu do projektów ustaw podatkowych przedkładanych do Sejmu, których implementacja wiąże się ze zwiększeniem obciążeń dla podatników i innych podmiotów prawa podatkowego.

Projekt zmian w Ordynacji podatkowej dotyczący vacatio legis został opublikowany 14 kwietnia (link).

Wątpliwości rozstrzygane na korzyść podatnika

Nowością jest rozszerzenie zasady in dubio pro tributario na sytuacje, gdy po wyczerpującym postępowaniu dowodowym pozostają nierozstrzygalne wątpliwości co do stanu faktycznego. Do tej pory w orzecznictwie nie było zgody co do możliwości rozszerzenia omawianej zasady na wątpliwości dotyczące stanu faktycznego. Projektodawcy proponują zatem, aby umożliwić dokonywania wykładni na korzyść podatnika również w przypadku niejednoznacznego stanu faktycznego. Zasada ta, dodana do ogólnych reguł postępowania, stanowi dodatkowe zabezpieczenie interesów stron, zakazując niekorzystnych domniemań przy nieustalonych faktach.

Zmiany w raportowaniu schematów podatkowych MDR

• Wyłączenie schematów podatkowych z interpretacji indywidualnych KIS
• Powiązanie niektórych cech rozpoznawczych MDR z kryterium głównej korzyści
• Ograniczenie raportowania MDR w przypadku przekazania danych w ramach TPR lub informacji dla nierezydentów (IFTR)
• Możliwość wydania rozporządzeń wyłączających niektóre uzgodnienia krajowe z raportowania MDR lub zwalniających niektóre grupy podmiotów
• Uproszczenie mechanizmów raportowania, likwidacja MDR-2, dostosowanie do dyrektywy DAC6 i wyroku TSUE w sprawie tajemnicy zawodowej
• Zmiany w zakresie danych przekazywanych w MDR-1 i MDR-4
• Możliwość uzupełniania informacji MDR przed i po nadaniu NSP
• Wprowadzenie rocznego obowiązku przekazywania informacji MDR-3 z możliwością szacowania korzyści
• Umożliwienie podpisywania MDR-3 przez pełnomocnika
• Zniesienie obowiązku posiadania wewnętrznej procedury MDR
• Zmiany w sankcjach za niewywiązywanie się z obowiązków MDR (obniżenie kar grzywien z 720 do 240 stawek dziennych)

Zmianie ma ulec cały „słowniczek MDR” (art. 86a Ordynacji podatkowej), co w praktyce może prowadzić do nowych wątpliwości i sporów z organami podatkowymi. Za niezwykle niekorzystne należy uznać wyłączenie przepisów o MDR z zakresu przepisów, które mogą zostać wyjaśnione w ramach interpretacji indywidualnej.

Możliwość umorzenia podatku przed terminem płatności

Podatnicy zyskają możliwość wnioskowania o umorzenie podatku (np. od nieruchomości, rolnego, leśnego, VAT, akcyzy) jeszcze przed terminem jego płatności, bez konieczności czekania na powstanie zaległości. Wniosek można będzie złożyć po otrzymaniu decyzji (dla podatków powstających ex nunc) lub po złożeniu deklaracji.

Zniesienie obowiązku wniosku o nadpłatę przy korekcie zeznania

W przypadku nadpłaty wynikającej ze spóźnionej korekty deklaracji, podatnik nie będzie już musiał składać dodatkowego wniosku o jej stwierdzenie. Datą wszczęcia postępowania w tej sprawie będzie automatycznie data złożenia korekty, co usprawni proces i zredukuje formalności.

Jednocześnie, ministerstwo proponuje, aby w przypadku skorygowania przez podatnika deklaracji w okresie krótszym niż 12 miesięcy przed upływem terminu przedawnienia, okres ten uległ wydłużeniu o 12 miesięcy.

Ułatwienia w zakresie pełnomocnictw

Firmy będą mogły wygodniej składać elektronicznie zawiadomienia ZAW-NR (o płatnościach VAT poza białą listę), dzięki możliwości podpisu przez pełnomocnika. Co więcej, osoby spoza firmy, wzywane przez urząd, będą mogły wyznaczyć pełnomocnika ogólnego do reprezentowania ich interesów, w niektórych sytuacjach (np. składanie wyjaśnień).

Możliwość przesłuchania na odległość w postępowaniu podatkowym

Nowe przepisy umożliwią organom Krajowej Administracji Skarbowej zdalne przesłuchiwanie stron i świadków w postępowaniach podatkowych przy użyciu środków komunikacji elektronicznej.

Podwyższenie kwoty korekty deklaracji przez urząd w ramach czynności sprawdzających

Z uwagi na inflację, podwyższono z 5.000 PLN do 10.000 PLN limit korekty deklaracji z urzędu przez organ podatkowy w toku czynności sprawdzających. Ma to na celu dostosowanie przepisów do aktualnej wartości pieniądza i usprawnienie postępowań.

Możliwość zapłaty podatku przez podmiot trzeci do 5.000 PLN

Pozytywną zmianą jest umożliwienie zapłaty zobowiązań podatkowych przez podmioty trzecie do kwoty 5.000 zł zamiast dotychczasowego 1.000 PLN.

Instrumentalne wszczęcie postępowania karnoskarbowego bez (istotnych) zmian

Zmiany w przepisach o przedawnieniu zobowiązań podatkowych miały rozwiązać problem nadużywania przez organy instytucji instrumentalnego wszczęcia postępowania karnoskarbowego. Skończyło się na pozorach. Przepis, który od lat budzi największe kontrowersje – art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej – zostaje. Nadal pozwala zawiesić bieg przedawnienia w momencie wszczęcia postępowania karno-skarbowego.

Mechanizm zawieszenia biegu terminu przedawnienia ma dotyczyć wyłącznie spraw, w których uszczuplenie podatku przekracza tzw. małą wartość – dziś to ponad 933 tysiące PLN.

Zmiany w Kodeksie karnym skarbowym

Do Kodeksu karnego skarbowego wprowadzono nową instytucję – mandat karny zaoczny. Według projektodawców to sposób na uproszczenie postępowania wobec sprawców wykroczeń skarbowych, których nie zastano na miejscu zdarzenia.

Mandat zaoczny będzie można wystawić także osobom mieszkającym za granicą, przebywającym czasowo w Polsce albo chwilowo ją opuszczającym.

Projekt ustawy przewiduje uchylenie art. 44 § 2 Kodeksu karnego skarbowego, zgodnie z którym karalność przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej ustaje również w przypadku przedawnienia tej należności.

Obowiązujący obecnie przepis wprowadza zasadę racjonalnego powiązania interesu finansowego Skarbu Państwa z interesem ścigania – jeżeli państwo traci możliwość dochodzenia należności, to rezygnuje również z represji karnej związanej z jej uszczupleniem. Planowana zmiana oznacza odejście od tego rozwiązania. Uchylenie art. 44 § 2 k.k.s. doprowadzi do sytuacji, w której przedawnienie zobowiązania podatkowego nie będzie miało wpływu na możliwość prowadzenia postępowania karnego skarbowego.

Kiedy wdrożenie nowych przepisów podatkowych?

Główna data wejścia w życie projektowanej nowelizacji to 1 stycznia 2026 r. Od tej reguły istnieją jednak wyjątki. Korzystne dla podatników zmiany w przedawnieniu zobowiązań zabezpieczonych oraz przepisy dotyczące p.p.s.a. i e-Urzędu Skarbowego zaczną obowiązywać dzień po publikacji ustawy. Z kolei mandat karny zaoczny wejdzie w życie 6 miesięcy później. Wprowadzone zmiany mają przynieść korzyści mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom, w tym uproszczenia w raportowaniu schematów podatkowych.

Częste zmiany podatkowe – postaw na profesjonale doradztwo dla Twojej firmy

Rozumiemy, że częste zmiany przepisów i narastające obowiązki podatkowe mogą być dla firm obciążające. Jeśli Twoja firma zmaga się z tymi problemami, nasi eksperci oferują profesjonalne wsparcie w doborze optymalnych strategii podatkowych. Działamy zarówno lokalnie, jak i globalnie.