Polskie przepisy o uldze na złe długi niezgodne z prawem unijnym

Ulga na złe długi umożliwia podatnikom obniżenie pierwotnie wykazanej kwoty podatku należnego z tytułu dokonanej dostawy towarów lub świadczenia usług, jeżeli nabywca nie ureguluje należności, a jej nieściągalność zostanie uprawdopodobniona. Polskie przepisy uzależniają jednak możliwość skorzystania ze wskazanej ulgi m.in. od tego, aby na dzień dokonania sprzedaży oraz w dniu poprzedzającym dzień złożenia korekty deklaracji:

• dłużnik nie był w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub likwidacji;
• zarówno wierzyciel, jak i dłużnik byli zarejestrowanymi, czynnymi podatnikami VAT (w stosunku do wierzyciela warunek ten musi być spełniony na dzień poprzedzający złożenie korekty deklaracji).

Ulga na złe długi – wyrok TSUE

W wyroku z dnia 15 października 2020 r. TSUE uznał, że powyższe warunki zastosowania ulgi długi są zbyt rygorystyczne i zarazem sprzeczne z prawem unijnym.

TSUE zaznaczył, że przepisy o uldze na złe długi są ściśle powiązane z przepisami nakładającymi na dłużnika obowiązek korekty odliczonego VAT w przypadku, w którym dłużnik nie reguluje swoich należności. W opinii TSUE, prawo do korekty podstawy opodatkowania VAT i obowiązek korekty kwoty VAT podlegającej odliczeniu nie powinny być uzależnione od zachowania statusu podatnika ani przez wierzyciela, ani przez dłużnika.

Trybunał zauważył ponadto, że polskie przepisy o VAT zawierają wystarczające środki przeciwdziałające nadużyciom przy stosowaniu ulgi, tj. wymagają zwiększenia kwoty podatku należnego przez wierzyciela w razie otrzymania należności oraz nakazują korektę podatku naliczonego przez dłużnika, który nie uregulował zapłaty. Wymogi w zakresie rejestracji oraz braku postępowania restrukturyzacyjnego (upadłościowego, likwidacji) są natomiast zbyt daleko idące i naruszają zasadę proporcjonalności.

Wyrok TSUE może stanowić podstawę odzyskania VAT w ramach ulgi na złe długi m.in. przez podatników, których kontrahenci znaleźli się w stanie upadłości lub likwidacji. Na skutek orzeczenia możliwe jest wnioskowanie o wznowienie zakończonych postępowań, w których odmówiono podatnikom prawa do zastosowania ulgi. Niezależnie od powyższego, Polska powinna znowelizować przepisy Ustawy o VAT celem usunięcia niezgodności z prawem unijnym.